Regedit Nedir? Ve Yüzlerce Regedit Ayarı............

Her şeye başlamadan önce Kayıt Defterinin(Registry) ne olduğunu bilmelisiniz. Bu yazıyı okuyanların çoğu büyük ihtimalle biliyor ancak bilmeyenler de olabileceğinden açıklamaya çalışayım. Windows Kayıt Defteri, uygulama ve sistem ayarlarını tutmaya yarayan bir veritabanıdır diyebiliriz kısaca. Windows 3.1’de bunun için “ini” dosyaları kullanılıyordu ancak bu bir yerden sonra çok büyük karmaşaya yol açtığı için her şeyin daha derli toplu ve rahat olmasını sağlayan “Kayıt Defteri” sistemi geliştirildi ve Windows95’ten itibaren kullanılmaya başlandı.

Kayıt defterinde birçok programın önemli ayarları, sisteminizle ilgili neredeyse tüm ayar ve kayıtlar, dosya uzantılarına ilişkin bilgiler, bazı dosya tiplerinin ekstra özelik sayfaları ve bunun gibi birçok bilgi ve ayar bulunur. Ancak tabi ki bazı programlar ayarlar için hala “ini” dosyalarını kullanıyor.

Windows Kayıt Defterindeki işlemleri “Windows Kayıt Defteri Düzenleyicisi”ni kullanarak yapıyoruz. Bu programı çalıştırmak için “Başlat-Çalıştır” yolunu izledikten sonra açılan yere “regedit” yazıp “Tamam” düğmesine basmalısınız.
HKEY_LOCAL_MACHINE: Her kullanıcı için aynı olan bu değerler bilgisayarda yer alan donanım ve yazılım ayarları üzerine bilgiler içerir. bu anahtarın altında da 7 alt anahtar bulunur.
Config: konfigürasyon bilgileri ve ayarlarına buradan ulaşmanız mümkün.
Enum: Donanım aygıt bilgi ve ayarları burada bulunur.
Hardware: Seri bağlantı noktaları ile bilgiler ve ayarları içerir.
Network: Kullanıcının o an bağlı bulunduğu ağ yada ağlar üzerine bilgiler burada bulunur.
Security: Ağ güvenlik ayarlarına buradan ulaşılabilir.
Software: Yazılımlara has özel bilgiler ve ayarları içerir.
System: Sistem başlangıç ve aygıt sürücüleri bilgileri ile işletim sistemi ayarları burada yer alır.
Bu düzenleyicinin yapısının Windows Gezgini’ne büyük benzerlik gösterdiğini hemen farkedeceksiniz. Burada pencere iki bölümden oluşur. Sol pencerede kayıtların ana sütunu ve sağ pencerede ise bir kayda ait olan daha doğrusu alt bölümlere ait olan verileri görebiliriniz. Windows termonolojisinde bu bölümler "Anahtar" olarak adlandırılır. Bu tür bir anahtarın önünde yer alan artı işaretine tıklayarak diğer alt anahtarlara ulaşabilirsiniz. Böylelikle kompleks bir yapıya sahip kayıt veritabanının temellerine ulaşabilir ve kayıtları silip yenilerini de ekleyebilirsiniz. Örnek olarak Windows’a önceden girdiğiniz kullanıcı adını değiştirmek aşağıdaki adımları izleyere değiştirebilirsiniz.

1- Önce yukarıda anlatıldığı gibi kayıt düzenleyicisini (Regedit) başlatın.

2- Daha sonra sırayla "HKEY_LOCAL_MACHINE" ana anahtarı altında yer alan "Software", "Microsoft" ve son olarak da "Windows" anahtarlarının önündeki artı (+) işaretine tıklayın.

3- Fare ile "Current Version" anahtarına tıklayın.

4- Gezginin sağ penceresinde "RegisteredOwner" tanımını arayın. Burada Windows’un başlatılması sırasında tanımladığınız adı bulacaksınız.

5- Bu adın üzerine çift tıkladığınızda küçük bir pencere açılır. Bu penceredeki alana yeni adı girebilirsiniz.

Kayıt düzenleyicisi ile çalşırken her zaman bir işlemi yapmadan önce 2 kere düşünün. Çünkü burada yapılacak hatalar oldukça tehlikelidir ve kayıt düzenleyicide bir işlemi gerçekleştirdiyseniz bir daha geriye dönüş yoktur. Bu da yanlışlıkla bir anahtar sildiğinizde artık onu ömür boyu unutabilirsiniz anlamında gelir. Düzenleme yaparken de herşey eski kayıtlar üzerine zamanlı olarak yazılır. Dolayısıyla bir hata durumunda ekisini geri yükleme gibi bir şansınız hiç yoktur. Son olarak hiç bir zaman da bir yanlış yaptığınızı anlama şansınız yoktur. Kayıt düzenleyici bu konuda hiçbir uyarı vermez. Sonuçları görmek için tek şans bilgisayarı baştan başlatmaktır. Ancak bu durumda da eğer daha önce yaptığınız giriş hatalı ise sistem bir daha açılmayabilir.
Kayıt dosyasının çalışmasında sorunlar ile karşılaştığınızda ve bu yüzden zor durumda kaldığınızda bu güvenlik kopyalarından birini geri yüklemek için bilgisayarınızı DOS kipinde başlatmanız gerekir. Win95 ve Win98 işletim sistemlerinde bunu "Başlat" ve "Bilgisayarı Kapat" menülerinden gerçekleştirebilirsiniz. Ancak Windows Me sürümünde açılış disketine ihtiyacınız olacak. DOS-Prompt karşınıza geldiğinde scanreg/restore yazın. Şimdi karşınıza Windows’da yer alan güvenlik kaydından seçim yapacağınız bir ekran gelir. Yeni kayıt veritabanını oluşturacağınız güvenliği seçin. Eğer kayıt düzenleyicisinde bir kayıt dosyası kaydettiyseniz bunu aynı şekilde alabilirsiniz. Yukarıda anlatıldığı gibi Windows’un "Kayıt Düzenleyici" sini çalıştırın ve "Kayıt" menüsünden "Kayıt Dosyası Al"ı seçin. Dosyayı kaydettiğiniz klasörü ve dosya adını belirterek kayıt dosyasını Registry’e geri almış olursunuz.
Sistem performansının artırılması için kayıt dosyasının düzenlenmesi
Kayıtta saklanan verilerin artışı dosya boyutunun artmasınıda beraberinde getirir. Bilgisayarınıza kurduğunuz ek donanımlar, yazılımlar ve sürücüler arkanızda kalan veriler ile iz bırakırlar. gerektiği gibi yerine getirilen bir program kaldırma sonrasında veri çöplüğü oluşturacaktır. Bu gereksiz kayıtların aranıp bulunması ve kayıt düzenleyicisi yardımıyla silinmesi çok zahmetli bir işlemdir. Ancak tüm bunlar özelliklebu işlem için hazırlanmış yazılımlar ile kolay ve hızlı bir biçimde gerçekleştirilebilir. İnternet üzerinden Registry Cleaner başlığı altında bu tür ücretsiz Freeware ve ücretli Shareware olmak üzere sayısız programa ulaşmak da mümkündür.

Bazı programlar gereksiz kayıtların otomatik olarak silinmesinin yanı sıra kayıt dosyasının daha konforlu düzenlenmesi için ek fonksiyonlarda sunuyorlar. Bazı programlar ise kayıt veritabanını baştan oluşturabiliyorlar. Tabi ki bu tür programlar çok işlevli olmaları sayesinde de bir üstünlük sağlıyorlar. Kayıt dosyasını baştan oluşturmak için isterseniz Windows’un dahili araçlarına da başvurabilirsiniz. Windows 95’de kayıt düzenleyicisini çalıştırın ve kayıt veritabanını kaydedin. Daha sonra sistemi DOS kipinde başlatın. Komut satırına regedit /c ve ardından da kayıt dosyasının yerini, klasörünü ve dosya adını yazın. Windows 98’de ise "Başlat" menüsünden "Bilgisayarı kapat"a tıklayın. Daha sonra "MS Dos Kipinde Başlat"ı seçin.
Klasik Dos komut satırına düştüğünüzde scanreg /fix yazıp Enter’e basın. Windows Me’de sisteminde Dos kipi bulunmadığı için açılış disketi kullanmanız gerekmektedir. Daha sonraki işlemler ise Windows 98’deki gibi gerçekleşir. Kayıt süzenleyici programlar olan Registry Cleaner’ların ise Windows ortamında çalışması gibi bir avantajı vardır ve Undo (Geri Al) seçenekleri ile daha güvenlidirler. Ancak yinede tekrar dikkatli olmanızı tavsiye ediyoruz. Her türlü güvenlik tedbirini almadan işlemlere başlamayın.

Çeşitli Windows problemlerine registry ile çözüm bulabilirsiniz
Windows veri kayıt tabanı üzerinde işlem yapan programların çoğu genel registry problemleri yada performans artırıcı bazı tedbirler üzerinde dururlar. Eğer daha spesifik problemlere çözüm arıyorsanız bu durumda kayda müdahale edip gerekli anahtarları elle değiştirmeniz gerekecektir. Bu şekilde normal kullanımda herhangi bir araç ile düzeltemeyeceğimiz ayarları düzeltebilir ve çalışması gerektiği gibi çalışmayan programlar ile araçlar için de çözüm üretebilirsiniz. En sık rastlanan sorunlar için aşağıdaki kısa ipuçlarına bir göz atın. Tabi ki anlatılan değişiklikleri yapmadan önce registry’nizin mutlaka bir yedeğini almayı unutmayın.

1- Registry’i sıkıştırmak
Eğer sizin bilgisayarınızdaki kayıt dosyası da çok fazla yer kaplıyorsa onu biraz daha kompakt bir hale sokmak isteyebilirsiniz. Bunun için öncelikle bilgisayarınızı gerçek DOS modunda başlatmanız gerekir. Windows altındaki DOS modu işe yaramayacaktır. Daha sonra regedit’i çalıştırıp kayıt dosyası ver seçeneği ile o anki kaydı örnek olarak Compact.reg adı altında kaydedin. Daha sonra regeditten çıkın ve "regedit /c compact.reg" (tırnaksız olarak) parametreleri ile çalıştırın. Sıkıştırma gerçekleşecektir.

2- Bir kayıt anahtarının otomatik olarak silinmesi
Normal olarak bir reg dosyasından registry anahtarını otomatik olarak silemezsiniz. Ancak bunun içinde bir yol bulunmaktadır. Ana anahtarın hemen başında yer alan parantezler içine bir eksi (-) işareti koymak yeterli olacaktır. Örneğin eğer HKEY_LOCAL_MACHINE\\\\\\\\\\\\\\\\Software\\\\\\\\\\\\\\\\Microsoft\\\\\\\\\\\\\\\\Office\\\\\\\\\\\\\\\\8 .0\\\\\\\\\\\\\\\\Common\\\\\\\\\\\\\\\\Assi stans anahtarını silmek istiyorsanız anahtarı -HKEY_LOCAL_MACHINE\\\\\\\\\\\\\\\\Software\\\\\\\\\\\\\\\\Microsoft\\\\\\\\\\\\\\\\Office\\\\\\\\\\\\\\\\8 .0\\\\\\\\\\\\\\\\Common\\\\\\\\\\\\\\\\Assi stans şeklinde değiştirin. Sonuç olarak o ve altındaki diğer tüm alt anahtarlar da silinecektir.